2017 senesinde Avrupa Birliği Komisyonu, Google LLC'e, arama motorunun yaygın kullanımından yarar sağlayarak kendi ürünlerini ön plana çıkarmak ve rakip şirketlerin ürünlerini alt sıralara indirdiği gerekçesiyle 2.4 milyar Euro ceza vermişti. Yapılan incelemelerde, Google'ın tüketicileri kendi alışveriş sitesine yönlendirerek pozisyonunu kötüye kullandığı, aramalarda kendi ürününü üst sırada tuttuğu ve bu şekilde şirket trafiğini etkilediği anlaşıldı.
Komisyon, 2018 Temmuz ayında ise bu sefer Android işletim sistemiyle ilgili hakim pozisyonu nedeniyle Google'a 4.34 milyar Euro ceza verdi. Komisyon tarafından verilen cezanın temelinde, Google’ın aralarında Samsung ve Huawei'nin de yer aldığı şirketlerle Android konusunda yaptığı anlaşmalar yer aldı. Yapılan tespite göre, Google, anlaşmanın karşı tarafı olan şirketlere bazı uygulamalarının (örn, PlayStore) lisansını vermek için bu şirketlerin ürettikleri cep telefonlarına Google arama motoru ve Google Chrome tarayıcısı yüklemesini koşul olarak belirledi. Bu koşul Komisyon tarafından hakim durumu kötüye kullanmak olarak yorumlandı ve Google’ın bu koşulu öne sürerek arama motorunda hakim pozisyonunu güçlendirirken rekabeti düşürdüğüne karar verildi.
Komisyon'un, Google'ın reklam verme sistemi Adsense konusunda Temmuz 2016'da başlattığı soruşturma ise devam ediyor. Bu soruşturmada, Komisyon, Google'ın en önemli hizmetinin aramalar olduğunun altını çizerek şirketin aramalarda çıkan reklamlardan önemli gelir sağladığını belirtti. Şimdilik yapılan tespitlere göre Google'ın üçüncü sitelerde uyguladığı reklamlarla ilgili yaptığı anlaşmalarda yer alan çeşitli sınırlamaların rekabete engel olduğu belirlendi. Bu soruşturmanın da 2018 sona ermeden sonuçlanması bekleniyor.
Peki, tüm bu soruşturma süreci ve tespit edilen aykırı durumlar nihayetinde verilen cezalar, Türk Rekabet Hukuku bakımından Google Türkiye (Google Reklamcılık ve Pazarlama Ltd. Şti) ve diğer arama motorlarının hukuki sorumluluğu açısından ne gibi sonuçlar doğurabilir?
Günümüzde e-ticaretin yaygınlaşması ile her sektöre göre faaliyet gösteren alışveriş sayfaları/fiyat karşılaştırma siteleri de artış gösterdi. Bu şekilde hem tüketicinin istediği ürüne daha kolay ve çabuk ulaşmasını sağlandı hem de fiyat rekabeti gerçekleştirilmiş oldu.
Google, tüm rakipleri arasında, Komisyon'un da verdiği kararlar doğrultusunda, arama motoru alanında 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un ("Kanun") 6. maddesi gereğince hakim konumdaki teşebbüs sayılır. Hakim konumdaki teşebbüs, Kanun’un 3. maddesine göre, rakiplerinden ve müşterilerinden bağımsız olarak karar verebilmeyi ve ekonomik parametrelerini belirlemeyi ifade etmektedir. Kanuna göre hakim konum hukuken bir sorun teşkil etmezken bu hakimiyetin kötüye kullanılması yasaklanmıştır.
Google Türkiye'nin arama motoru faaliyeti bakımından hukuki sorumluluğuna baktığımızda, şirketin bulunduğu konum itibariyle piyasanın bütün parametrelerini bilmesi ve hangi e-ticaret sitesinin hangi veri trafiğine sahip olduğuna kolaylıkla vakıf olabilmesi, Google'ın kendi faaliyetlerini (örn, Google Alışveriş, Google Uçuş Arama) öne geçirmek için yeterince kolaylık sağlamaktadır. Örneğin, Google kârlı bir reklam alanı olarak tespit ettiği, veri akışını da kolaylıkla görebildiği alışveriş sitelerine arama sayfalarında son sıralarda yer vererek sitenin faaliyetlerini ve veri trafiğini yavaşlatma imkânına sahiptir. Bu imkan, Google’ın hakim konumunu kötüye kullanımından kaynaklanmaktadır. Zira, Türkiye’de piyasa rekabetininin sağlanması ve korunması amacıyla görev yapan Rekabet Kurumu, Eylül 2018'de, çevrimiçi alışveriş hizmetleri pazarı ile ilgili değil ancak Komisyon'un son verdiği cezaya paralel olarak, Google LLC, Google International LLC ve Google Reklamcılık ve Pazarlama Ltd. Şti.’den oluşan ekonomik bütünlüğün “lisanslanabilir mobil işletim sistemleri” pazarında hâkim durumda bulunduğuna ve cihaz üreticileri ile imzalanan sözleşmelerde yer alan Google aramanın sözleşme ile belirtilen noktalarda varsayılan olarak atanmasını, Google arama parçacığının ana ekranda konumlandırılmasını ve Google aramanın cihazlarda münhasıran yüklenmesini temin eden hükümler yoluyla Google ekonomik bütünlüğünün 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini ihlal ettiğine oybirliği ile karar vermiştir. Rekabet Kurumu 93 milyon TL ceza ödenmesine karar vermekle birlikte önleyici tedbirler de belirlemiştir.
Çevrimiçi alışveriş hizmetleri pazarı ile ilgili ise, Rekabet Kurumu, Google'ın genel arama pazarındaki hakim durumunu kötüye kullanarak çevrimiçi alışveriş hizmetleri pazarındaki rakiplerinin faaliyetlerini zorlaştırdığı iddiası ile Google Reklamcılık ve Pazarlama Ltd. Şti, Google International LLC, Google LLC ve Google Ireland Limited hakkında Temmuz 2018'de soruşturma başlatmıştır.
Tüm bu gelişmeler ışığında, mobil sistemlerin, internetin ve e-ticaretin her geçen gün gelişmesi ve daha geniş kitlelere ulaşması ile birlikte önümüzdeki günlerde hem Rekabet Kurumu'nun hem de Komisyon'un Google’ın rekabet ihlali ile ilgili daha sık soruşturma yapacağı kanaatindeyiz.
Comments